Selekcja naturalna

Widzicie tego ptaka? Trudno go zauważyć, prawda? O! Tam poleciał! Są zwierzęta, które są niemal identyczne jak otoczenie, w którym żyją.

Wyglądem przypominają liście, korę, piasek czy mech. Dzięki temu łatwiej im ukryć się przed wrogami lub... przed swoimi ofiarami. Wszystkie żyjące stworzenia mają cechy, które pomagają im dopasować się do konkretnego otoczenia lub które umożliwiają im walkę z innymi stworzeniami. Mają na przykład dziób, którym potrafią rozbijać nasiona, zęby, które doskonale radzą sobie z żuciem mięsa, korzenie, które sięgają w głąb ziemi, aby znaleźć wodę i składniki odżywcze, nawet w suchej glebie, czy futro, które chroni je przed zimnem.

Ale jak to się stało? W jaki sposób gatunek może upodobnić się do swojego otoczenia i dostosować się do swoich potrzeb? Dzieje się to na przykład tak: To jest motyl, ćma pieprzowa. Istnieją różne jej odmiany: jasna i cętkowana oraz ciemna. Motyle te mają więc różne geny, dzięki którym przybierają różne odcienie. Ćma pieprzowa często znajduje się na brzozach, których pień ma zwykle jasną barwę.

Jasne ćmy trudno jest zauważyć na jasnym tle. Z kolei ciemna odmiana tych motyli jest dużo lepiej widoczna, a to jest niebezpieczne. Łatwo odnajdą je ptaki, które chcą je zjeść. Ponieważ ptaki łatwiej znajdują ciemne ćmy, takie ćmy są rzadziej spotykane. W większości przypadków ćmy pieprzowe to motyle o jasnym zabarwieniu. W każdym razie tak było kiedyś, bo pod koniec XIX wieku coś ciekawego wydarzyło się w Anglii.

Ludzie spalali dużo węgla, aby ogrzać domy, a z kominów wydostawała się czarna sadza, która sprawiła, że pnie drzew stały się ciemniejsze. Wtedy nagle to ćmy o jasnym kolorze stały się bardziej widoczne i były częściej zjadane przez ptaki. Czarne ćmy pieprzowe, o genach odpowiedzialnych za ich ciemną barwę, stały się dużo częściej spotykane. Obecnie nie ulatnia się aż tyle sadzy i drzewa znowu stały się jaśniejsze, przez co jasne ćmy lepiej się kryją. Dziś znowu najczęściej spotykamy te, które mają jasną barwę.

Tak więc ćma pieprzowa jako gatunek z czasem uległa zmianie, ponieważ osobniki wyposażone w geny odpowiedzialne za określone cechy przetrwały i rozmnożyły się, zaś pozostałe zostały zjedzone. Stało się to dokładnie w taki sam sposób, w jaki ten dziób, te zęby, te korzenie i to futro rozwinęły się i tak doskonale się dopasowały do określonego otoczenia, w którym żyją te konkretne zwierzęta i rośliny. W każdym gatunku występują osobniki, które są nieco lepiej dostosowane do swojego otoczenia. Mają one większe szanse na przetrwanie, rozmnożenie się i przekazanie dalej swoich genów. Geny warunkujące cechy, które zwiększają możliwość przeżycia, są rozpowszechniane, a te, które zmniejszają szanse na przetrwanie zanikają, jakby natura wybierała te cechy, które pasują do otoczenia i pomagała im się rozprzestrzeniać.

Nazywamy to selekcją naturalną. Selekcja naturalna to jeden z procesów zachodzących w przyrodzie, który określa, w jaki sposób mogą pojawiać się nowe gatunki i jak stare gatunki mogą podzielić się na dwa rodzaje lub zupełnie zaniknąć. Sposób, w jaki gatunki rozwijają się i zmieniają nazywamy ewolucją. Selekcja naturalna to kluczowy element ewolucji.