Bioakumulacja

W tym małym miasteczku ludzie jedzą bardzo dużo ryb z pobliskiego jeziora. Ale ostatnio wielu mieszkańców nie czuje się zbyt dobrze. Zauważyli u siebie drętwienie języka, ust, a także palców u rąk i nóg. Wiele osób czuje zmęczenie, a niektórzy nie widzą zbyt dobrze. Są to symptomy zatrucia rtęcią.

15 lat temu w mieście otworzono fabrykę chemiczną, która zaczęła wpuszczać do jeziora toksyczne substancje zawierające rtęć. Kiedy rtęć znajdzie się już w jeziorze, jest pochłaniana czy absorbowana przez drobne organizmy nazywane planktonem. Kiedy rtęć znajdzie się w planktonie, zostaje w nim na dobre. Małe ryby zjadają go oraz zawartą w nim rtęć. Każda mała ryba może zjeść nawet dziesięć razy więcej planktonu niż wynosi jej waga, aby móc się rozwijać.

Tak więc cała rtęć z planktonu w tym jeziorze koncentruje się w małych rybach. Stężenie rtęci w każdej małej rybce jest zatem znacznie większe niż w mikroskopijnym planktonie. Podobnie każda duża ryba w jeziorze może zjeść nawet dziesięciokrotność swojej wagi w postaci małych ryb. Dlatego duże ryby zawierają w sobie jeszcze więcej rtęci niż małe ryby. Zarówno małe, jak i duże ryby zawierające duże ilości rtęci zostały zjedzone przez mieszkańców miasta.

To wyjaśnia jak rtęć znalazła się w ich organizmach. Ponieważ ludzkie ciało nie potrafi samo pozbyć się rtęci, jej ilość w organizmie wzrasta z każdą kolejną zjedzoną rybą. Dlatego teraz, 15 lat po otwarciu fabryki wiele osób cierpi na zatrucie rtęcią. Gromadzenie się substancji toksycznych w organizmach to bioakumulacja. Zwykle mówimy o bioakumulacji, kiedy jest wynikiem zanieczyszczenia spowodowanego przez człowieka.

Ale bioakumulacja zachodzi również bez udziału człowieka! Na przykład motyle danaidy wędrowne są trujące, ale nie dlatego, że same wytwarzają własną truciznę. Kiedy są gąsienicami, danaidy wędrowne jedzą mlecz, roślinę, która naturalnie zawiera substancje toksyczne. Toksyczne substancje mlecza nie krzywdzą gąsienic, ale gromadzą się w ich komórkach. Kiedy więc gąsienica rozwinie się w motyla, motyl również zawiera te same toksyczne substancje!

To powoduje, że wiele zwierząt unika tych motyli. Chroni to danaidy wędrowne przed zjedzeniem. Żaba liściołaz żółty zabezpiecza się w podobny sposób. Bioakumuluje toksyny z niektórych owadów, które zjada. To sprawia, że żaba ta jest jedną z najbardziej trujących zwierząt na świecie. Bioakumulacja może być korzystna dla niektórych gatunków, na przykład dla motyla danaida wędrownego i liściołaza żółtego, ponieważ chroni te zwierzęta przed zjedzeniem.

Ale bioakumulacja toksyn wytworzonych przez człowieka może mieć bardzo szkodliwy wpływ na różne gatunki, łańcuchy pokarmowe i całe ekosystemy. Może nawet powodować powszechne problemy zdrowotne u ludzi. Dlatego ważne jest, aby upewnić się, że szkodliwe substancje nie dostają się przede wszystkim do środowiska naturalnego.