Elektryczność a bezpieczeństwo

O tak! Nie ma nic lepszego od grzanek na śniadanie! Oj, wygląda na to, że grzanka trochę się... przegrzała. Wyciągnę ją!

NIE! To bardzo niebezpieczne! NIGDY nie wkładaj niczego metalowego do tostera. Może porazić cię prąd! Czy wiesz, że ludzie częściej giną od porażenia prądem z tosterów niż ataków rekina?

Taaak, zwłaszcza w kuchni, co? To może i brzmi jak żart, ale co roku wiele osób jest rannych, a nawet umiera w wyniku wypadków związanych z elektrycznością. Dlatego trzeba mieć przynajmniej podstawową wiedzę o elektryczności i jej działaniu oraz o tym, jak bezpiecznie z niej korzystać. O! Teraz kilka urządzeń działa jednocześnie.

Co się dzieje, gdy zużywamy tak dużo elektryczności w tym samym czasie? No właśnie, zobacz! Wybił bezpiecznik. W każdym budynku znajduje się skrzynka rozdzielcza, składająca się z wyłączników nadprądowych. Gdy prąd o zbyt wysokim natężeniu przechodzi przez wyłącznik nadprądowy, taki wyłącznik przerywa przepływ prądu.

Każdy wyłącznik jest powiązany z określoną częścią budynku. Gdy wartość natężenia prądu w przewodach jest zbyt wysoka... ...mogą się one za bardzo nagrzać... ... i zapalić. Wyłącznik działa trochę jak hamulec bezpieczeństwa, który wyłącza prąd, gdy jego natężenie jest za wysokie. Wiele domów i mieszkań ma jeszcze starsze rodzaje wyłączników, zwane bezpiecznikami, które trzeba wymienić, gdy się przepalą i wyłączą prąd.

Na każdym bezpieczniku jest informacja, do jakiego natężenia jest odpowiedni, może to być na przykład dziesięć lub szesnaście amperów. Trzeba uważać, aby wymienić bezpiecznik na właściwy. Wiele nowoczesnych budynków wyposażonych jest w wyłączniki automatyczne. Wystarczy przekręcić pokrętło, nacisnąć przycisk lub przestawić dźwignię, aby znowu włączyć prąd. Filipie, wyłącz mikrofalówkę!

Dobrze. I kuchenkę! Dobrze. I telewizor. Dobrze.

Po wyłączeniu przez Filipa kilku urządzeń w kuchni, prąd może znowu normalnie płynąć. Dla pewności wyłączę też ekspres do kawy. Nie, Filipie. Wyciągnij wtyczkę, nie ciągnij za kabel. Jeśli wyłączysz go ciągnąc za kabel, możesz uszkodzić izolację w przewodzie i spowodować zwarcie.

Wtedy wzrośnie natężenie prądu. Przewodnik nagrzeje się, izolacja może się stopić od ciepła, odsłaniając druty. Drut pozbawiony izolacji podłączony do źródła zasilania jest niebezpieczny: może spowodować porażenie prądem. Nigdy nie dotykaj gołego drutu znajdującego się pod napięciem i zawsze odłącz go od zasilania, zanim zaczniesz go naprawiać. Skoro mowa o wtyczkach: zauważyliście, że są różne rodzaje wtyczek?

I różne rodzaje gniazdek? Na czym polega różnica? Jeśli zajrzymy do środka tej wtyczki, znajdziemy tam dwa kabelki, którymi płynie prąd, do i od urządzenia. Tutaj mamy jednak trzeci kabelek. Jeśli wszystko działa jak trzeba, prąd przez niego nie przepłynie, ale jeśli coś pójdzie nie tak, na przykład jakiś element w tym starym tosterze zużyje się, całość może znaleźć się pod napięciem.

Jeśli go dotkniesz, przez rękę lub ciało może przepłynąć prąd. Ten trzeci kabelek, żółtozielony, właśnie dokładnie przed tym chroni. Odprowadza prąd z tostera do ziemi, tam gdzie jest nieszkodliwy. Mówimy wtedy, że wtyczka jest uziemiona. Żeby to działało, zarówno wtyczka, jak i gniazdko potrzebują uziemienia. Uzupełnieniem uziemienia jest często tzw.

zabezpieczenie ziemnozwarciowe(ELCB od ang. Earth Leakage Circuit Breaker). W ciągu trzech setnych sekundy od wykrycia upływu prądu w przewodzie uziemiającym, odcina ono prąd w przewodzie zasilającym. Uziemione wtyczki i zabezpieczenie ELCB w budynku dobrze ochronią przed wypadkami spowodowanymi przez elektryczność. O, ta kromka też utknęła.

Ale Filipie... No tak! Bezpieczeństwo!