สุริยุปราคาและจันทรุปราคา

อะไรหนะ? มันคือสุริยุปราคา อยากเห็นมานานแล้ว สุริยุปราคา คือการที่พระจันทร์เคลื่อนที่ ผ่านตรงกลางระหว่างโลกและพระอาทิตย์ ทำให้ดาวทั้งสามเรียงตัวเป็นเส้นตรง เงาของพระจันทร์ทอดไปบนโลก เราจึงมองไม่เห็นพระอาทิตย์ มันคือสุริยุปราคาเต็มดวง มันเกิดขึ้นเพียงช่วงสั้นๆ มากสุดเพียงเจ็ดนาทีครึ่งเท่านั้นเอง ที่เป็นอย่างนี้ ก็เพราะว่าเงาของ พระจันทร์นั้นมีขนาดเล็ก จึงปกคลุมโลกได้แค่บางส่วน ถ้าเราบังเอิญยืนอยู่ตรงส่วนนั้นพอดี เราก็จะเห็นพระอาทิตย์ที่ถูกปิดบัง ทั้งดวง แผนภาพนี้ ไม่ได้แสดงสัดส่วนจริง จริงๆแล้ว พระอาทิตย์ใหญ่กว่านี้มาก เมื่อเทียบกับโลก แล้วก็อยู่ไกลมากเช่นกัน อย่างไรก็ตาม แผนภาพนี้ แสดง ให้เราเห็นว่า ทำไมพระจันทร์กับพระอาทิตย์ ถึงมีขนาดเท่ากันเมื่อมองจากโลก เพราะว่าอาทิตย์ใหญ่กว่า และอยู่ไกลกว่านั่นเอง นี่เป็นเหตุผลที่ว่าทำไมพระจันทร์ถึง สามารถปิดบังพระอาทิตย์ได้เกือบทั้งดวง พระจันทร์โคจรรอบโลก และเงาของมันก็เคลื่อนที่ไปตามผิวโลก ถึงแม้ว่าเราจะไม่ได้ยืนอยู่ตรงจุดที่ พระอาทิตย์ถูกพระจันทร์บังทั้งดวง เราก็ยังมีโอกาสเห็นพระอาทิตย์ที่ถูก พระจันทร์บังเป็นบางส่วน จากตรงนี้ พระจันทร์จะบังพระอาทิตย์แค่บางส่วน ทำให้เราอยู่ในเงามัวหรือ เพนุมบรา เนื่องจากพระจันทร์อยู่ไกลจากโลก เงามัวจึงครอบคลุมพื้นที่บนโลก มากกว่าแกนของเงามืด หรืออัมบรา ถ้าเรายืนอยู่ในเงามัว เราจะเห็น สุริยุปราคาบางส่วน พระจันทร์ยังคงโคจรรอบโลกต่อไป จนในที่สุด มันจะผ่านไปอีกด้านของโลก ตรงนี้ จะเกิดอุปราคาอีกแบบขึ้น ตอนนี้ เมื่อดาวทั้งสามเรียงตัวเป็นเส้นตรง และเงาของโลกทอดไปบนพระจันทร์ จะเกิดเป็นจันทรุปราคา เงาของโลกนั้นใหญ่ พระจันทร์จึงต้องใช้เวลาสักพักในการ โคจรออกจากมัน จันทรุปราคานั้น พบเห็นได้ง่ายกว่า สุริยุปราคา เนื่องจากเราสามารถเห็นมันได้จาก ทุกที่บนโลกที่หันเข้าหาพระจันทร์ นอกจากนี้ จันทรุปราคายังเกิดขึ้นนานเป็น ชั่วโมง นานกว่าสุริยุปราคามาก นี่คือวงโคจรของโลกรอบพระอาทิตย์ ลองจินตนาการดูว่ามันโคจรไปตามแผ่นดิสก์ กลมๆ ที่เราเรียกว่าระนาบสุริยุปราคา นี่คือวงโคจรของพระจันทร์รอบโลก วงโคจรของพระจันทร์นั้นเอียงกว่า ระนาบสุริยุปราคา ประมาณห้าองศา อุปราคา จะเกิดขึ้นด้วย เหตุผลสองประการ ประการแรก คือพระจันทร์ต้องอยู่ตรงจุดๆ นี้บนวงโคจรของมัน ตรงจุดที่มันไขว้กับระนาบสุริยุปราคา ปรากฏการณ์นี้เกิดขึ้นสองครั้ง ต่อการโคจร ของพระจันทร์รอบโลกหนึ่งรอบ จุดสองจุดนี้เรียกว่าโหนดจันทรคติ ประการที่สอง คือหนึ่งใน โหนดจันทรคตินี้ ต้องเรียงตัวเป็นเส้นตรงกับโลก และพระอาทิตย์ อุปราคานั้น ไม่สามารถเกิดขึ้นตลอด ในหนึ่งปี แต่มีสองช่วงเวลา ที่เรามี 'ฤดูอุปราคา' เมื่อพระจันทร์อยู่ที่โหนดจันทรคติ และอยู่ในแนวเดียวกับพระอาทิตย์และโลก จะเกิดเป็นสริยุปราคา ซึ่งเราจะเห็นได้ก็ต่อเมื่อ อยู่ถูกที่ ในหนึ่งปีอาจมีอุปราคาเกิดขึ้นถึง เจ็ดครั้ง จันทรุปราคาบ้าง สุริยุปราคาบ้าง เต็มดวงบ้างไม่เต็มดวงบ้าง และถ้าเราโชคดีพอ เราอาจจะได้เห็นมัน สักครั้ง สุดยอดไปเลย! งั้นอยู่รอดูอุปราคา ครั้งต่อไปกันเถอะ ตรงนี้เป็นจุดที่ดีมากๆเลย คงต้องอดทนไปอีกนานเลยแหละ สุริยุปราคาจะไม่ได้เกิดขึ้นในแต่ละครั้ง คงไม่เกิดขึ้นตรงนี้ไปอีกหลายร้อยปี